Chitwan, Kathmandu, Delhi

Zondag 12 nov
We wandelen door het Tharu dorpje dat vlak achter onze Tharu Community Homestay ligt. Door de velden, met bloemkool, knoflook, mosterdzaad (voor olie en de jonge blaadjes ook in de curry), aardappelen, koriander etc, langs de huizen die nog deels van adobe (klei gemengd met gedroogde koeiemest) en olifantsgras zijn, langs de vele eenden die rondscharrelen (voor eieren en voor vlees). Er is veel te zien.
Het eind voor de adobe huizen is echter in zicht: iedere 4 jaar zo'n beetje moeten de skeletten van de wanden van olifantsgras en bamboe/houten latjes vervangen worden. Maar het gras groeit met name in Chitwan national park en daar mag het nog maar drie dagen per jaar door bewoners zelf en zonder vervoermiddel geoogst worden. Je kunt dus niet meer meenemen dan je dragen kunt en dat is niet genoeg! Het verbod op olifantsgras jaarrond in het park oogsten is gevolg van het stropen dat er mee gepaard ging. Het goede nieuws is dat er nauwelijks meer gestroopt wordt (er zijn regelmatige patrouilles door in het park wonende militairen/bewakers) en dat het dus goed gaat met de wildstand, het slechte nieuws is dat de traditionele huizen in rap tempo verdwijnen en vervangen worden door de beton/bakstenen contructies die er in het hele land ongeveer hetzelfde uitzien.
Om 3 uur gaan we met Sanjay op pad om te gaan overnachten in een uitkijktoren in het wildpark. We lopen als we in het park zijn een half uurtje, en komen onderweg veel hertjes en een zwaar geschrokken wildzwijn tegen. De toren blijkt super de luxe te zijn: op 1 hoog een uitzichtsplatform met banken rondom, en een 'zit' toilet met wasbak en stromend water! Op 2 hoog onze slaapkamer met 3 bedden, heerlijke matrassen en zo mogelijk nog heerlijker dekbedden, aan drie kanten ramen met muskietengaas, en ook een toilet etc! Op 3 hoog slapen 4 Engelse dames. De drie gidsen/bewakers slapen op het uitzichtsplatform in de vochtige lucht van de nacht.
De krekels komen los na zonsondergang, de roep van de sloth bear (luiaard), een tijgerbrul, vogels, en een paar maal bezoek van de wilde zwijnen op zoek naar eten.
Ook de pauw laat zich luidkeels horen. Het verbaast ons dat we zo vaak pauwen zien en nu dus ook horen. Je zou denken dat zo'n opvallende en parmantige verschijning een gemakkelijke prooi zou vormen voor roofdieren.
Het luik naar de begane grond gaat dicht.

Maandag 13 nov
Tegen de ochtend lijkt het of het regent: de vochtige boslucht condenseert op de bladeren en druppelt gestaag omlaag. Vanaf vijf uur bekijken we vanaf het platform stil de opkomende zon. Om half 7 lopen we terug en weer het park uit.
Na een ontbijtje in onze homestay, en het vertier van toeterende olifanten die in de rivier gewassen worden, lopen we naar Sauraha op zoek naar cadeautjes. We vinden o.a. een boekje met 'handgeschept' papier gemaakt van olifanenpoep. Een perfect cadeau voor Vieg. Aan het rivierstrand lunchen we onder een grote parasol in de zon.
Vanavond zijn we uitgenodigd om bij Om, de eigenaar van de Homestay, thuis te komen eten. Om half 7 is het zover: samen met echtgenote Soenita en zoon Siman lopen we tussen de velden naar zijn ouderlijk huis in het Tharu village. Hij heeft er een slaapkamer, maar overnacht meestal met gezin in een kamer in de homestay. Maar wacht eens: dit huis en deze slaapkamer kennen we al: hier verkleedden we ons voor de avond met dans en zang in traditionele dracht. De kamer met het mooie bed en de mooie kasten. De eigenaren van het huis zijn dus Om's ouders! Langzamerhand worden de familiebanden duidelijker: zijn vader zit vaak bij de homestay aan een tafel (gemaakt uit een wagenwiel) bij de ingang gade te slaan wat er gebeurt.
Eerst zitten we op de bank voor het huis, tot het sein komt 'eten is klaar'. We gaan mee naar de keuken achter het huis (met stromend water!) en nemen op de grond plaats. We bieden Soenita een cadeautje aan, maar dat wordt zo snel mogelijk weggemoffeld. Wellicht hebben we een faux pas begaan door haar en niet de eigenlijke gastvrouw (Om's moeder) of de gastheer (Om) een cadeautje aan te bieden.
We krijgen een prachtbord vol met bhat (rijst), dal (linzensoep), aardappelcurry, tomatenpickle, gesmoorde spinazie en gebakken stukjes eend (van een speciaal voor de gelegenheid uit de eigen eenden geslachte eend en dus geen gekochte eend!). Tenslotte volgen er nog geroosterde vissen. Een vorstelijk maal. Maar de sfeer is gek. Er wordt nauwelijks gesproken, en Soenita wordt sowieso niet geacht haar mond open te doen (behalve om te eten en te glimlachen). Het gesprek, voor zover het er is, is met Om en Om alleen. Binnen een half uur zitten we weer even op het bankje voor het huis, naast moeder die geen woord Engels spreekt en ook anderszins niets zegt, totdat ons gesuggereerd wordt dat het tijd is om naar bed te gaan en we weer in ganzenpas in het donker tussen de velden teruglopen. Het is half acht als we weer op ons terrasje bij onze kamer zitten. We bedenken dat een andere cultuur toch echt een andere cultuur is, ook als de eigenaar je steeds vertelt dat je in zijn ogen 'familie' bent en bij hen welkom bent om te komen wonen...

Dinsdag 14 nov
Om 7.15 uur zitten we in de bus naar Kathmandu. We hutseklutsen naar hartelust en zijn om 16.40 uur bij de eindhalte en om 17 uur in het Kathmandu Guesthouse waar we deze 2 laatste nachten doorbrengen. Dit guesthouse, waar we in 2014 ook een paar nachten verbleven, is na de aardbeving geheel vernieuwd en heeft nog steeds een prettige sfeer en een nog mooiere tuin. Sinds kort is er alleen nog voetgangersverkeer toegestaan in de directe omgeving van het hotel en daardoor is het er een stuk rustiger dan in het verleden. Ook het aantal straathonden is drastisch verminderd door ze massaal te castreren of af te maken. Het scheelt enorm in de nachtelijke herrie.
Ramesh meldt zich al snel na onze aankomst voor een drankje. Hij is zichtbaar opgelucht dat we het naar onze zin hebben gehad.

Woensdag 15 nov
Na ons ontbijtje in Kathmandu Guesthouse lopen we naar hotel Ganesh Himal om de bagage op te halen. De bagagekamer is een ongelooflijke zooi: tassen, koffers, rugzakken etc liggen overal waar je kijkt ordeloos opgestapeld, zo dat er ook nauwelijks meer te staan valt, laat staan te bewegen. En als iemand een eigen koffer herkent wordt die er tussen- of onderuit getrokken, waarna de wanorde zo mogelijk nog groter wordt. P heeft het beschermhoesje van een appel aan een van de hengsels van de groene tas bevestigd om onze trekkingtas te herkennen. Werkt feilloos en de beheerder kan de humor er wel van inzien. Met op straat aangehouden taxi gaan we terug naar KGH. De chauffeur probeert er nog een betere prijs uit te slepen door te zeggen dat hij niet bij de ingang kan komen. Maar we kunnen hem haarfijn vertellen hoe het wel kan, dus geen verhoogde prijs. Daarna op cadeautjes jacht. Goed geslaagd, vinden we zelf.
Om vijf uur worden we door Bekh en een taxi opgepikt om bij zijn gezin thuis te komen eten. De taxichauffeur, die ons later ook weer thuis zal brengen, blijkt een neefje te zijn. Deze vertelt dat hij 4 jaar in Saudi heeft gewerkt (als chauffeur bij een hotel) in dezelfde stad als P werkte.
- Ook de eigenaar van onze homestay in Chitwan vertelde een aantal jaren in Irak (bij een Koreaans bedrijf dat diensten leverde aan het Amerikaanse leger) en in Abu Dhabi (voor ADNOC: Abu Dhabi National Oil Company) gewerkt te hebben. Heel erg veel Nepali blijken, als je doorvraagt, vele jaren in het buitenland (vooral Midden- en Verre Oosten) te hebben gewerkt om daar beter te verdienen dan in Nepal, en om daarbij vaak de vuilste klusjes op te knappen en behandeld te worden als derderangs burgers (maar daar klagen de Nepali zelf niet over!). Als we een dag later in het vliegtuig stappen naar Delhi is driekwart van de stoelen gevuld met Nepalese gastarbeiders die onderweg gaan naar hun job elders. -
Bij Bekh worden we heel hartelijk ontvangen door Santi en Santoz. Santi is de vrouw van Bekh die we ons met plezier herinneren van ons vorige bezoek, en Santoz de 17-jarige aangenomen zoon. Santoz is de zoon van een zus van Santi en heeft zijn vader nooit gekend: die was overleden voordat Santoz geboren werd. Vanaf zijn zesde jaar maakt hij deel uit van het gezin van Bekh en ze beschouwen hem als hun derde zoon. Op aandringen van Bekh en zoon Robin krijgen we later zijn tekeningen en aquarellen te zien. Goed gemaakt, en hij vindt het ook heerlijk om te doen, maar is te verlegen om ze zelf aan ons te laten zien.
Trots laat Bekh ons de plant zien die we drie-en-een-half jaar geleden hebben gegeven als kado. Hij bloeit al die jaren bijna onophoudelijk, maar wij weten ook niet meer hoe hij heet. Het gesprek gaat over politiek, de rol van de Indiërs in Nepal, mooie wandelingen voor de volgende keer, corruptie, werken in het buitenland, familiebanden, etc etc. We worden getrakteerd op heerlijke gestoomde momo's met een kruidige gehaktvulling en een heerlijke pickle erbij, met koolsla en een lekker glas bier. Santi drinkt Nepalese wine (gemaakt van rijst) - ook zelfgemaakt / gestookt.
Toen we in Nepal aankwamen hadden we chocolaatjes en stroopwafels bij ons, die via Bekh bij Santi terecht moesten komen, maar het bleek dat ze sinds een paar jaar last heeft van suiker en dus was dat niet helemaal het juiste cadeau. Daarom hadden we nu een speciaal cadeautje voor haar meegenomen (een vrolijke shawl) en dat werd enthousiast in ontvangst genomen, maar niet geopend waar wij bij waren. Na het eten kwam Santi plots met een cadeautje voor A aanzetten en dat moest wel ter plekke worden geopend: het bleek een fluwelen tas, rijk versierd met pareltjes en goudstiksel, dat zij zelf had versierd en met een Nepalees (geluks?)muntje erin. Wij ontroerd, natuurlijk, want te schattig. Vervolgens kreeg Pieter van Bekh ook nog een kromme dolk in schede cadeau.
De neef werd gebeld en we waren bijtijds terug in het hotel en pakten bijna alles in: klaar voor de terugreis.

Do 16 nov
Half zes op en om zes uur bepakt en bezakt in de taxi naar het vliegveld. Ramesh is ook al in de weer: hij had de taxichauffeur al gebeld om zeker te zijn dat deze op tijd bij ons hotel zou zijn en belt hem nogmaals als we onderweg zijn. De chauffeur overhandigt ons de telefoon want Ramesh wil even proefondervindelijk vaststellen of de juiste passagiers wel in de taxi zijn beland. Het klopt en we bedanken hem voor zijn verregaande zorgzaamheid.
Thribuvan Aizrport is een knus klein vliegveld waar op de borden alle vertrekkende vluchten van de dag worden getoond: om 23.30 vertrekt de laatste. De man die het karretje voor ons duwt is beduusd van de hoogte van de fooi die hij krijgt. Maar ook hij was weer zo ontzettend aardig!

Stipt op tijd vertrekken we en arriveren we in Delhi. Helaas zitten we tijdens de vlucht aan de verkeerde (linker) kant van het vliegtuig om de besneeuwde toppen goed te kunnen zien, terwijl bij het goede raam mensen verveeld zitten te slapen!

En dan: wat is dit een wereld van verschil!
India ziet er, op de luchthaven en qua wegen en auto's, veel welvarender uit. Maar de mensen zijn agressiever, voordringend, duwend, ruziemakend (we maken binnen een paar uur twee heftige ruzies mee met geschreeuw en misbaar). Ook de verkopers zijn veel en veel opdringeriger. In Nepal hebben we geen enkele ruzie gezien, werden we niet geduwd en werd niet voorgedrongen.

De bureaucratische systemen van India zijn ongeëvenaard. We bezoeken het Akshardam complex, dat een monumentale hommage aan Bhagwan Swaminarayan vormt. Hij is 120 jaar geleden overleden en dit megacomplex is 12 jaar geleden afgekomen. Toegang gratis. Je mag vrijwel niks mee naar binnen nemen aan tassen, telefoons, camera's, elektronica, voedsel etc. Dus moet je alles afgeven bij de garderobe. Wij moeten eerst een bon invullen met naam, adres en telefoonnummer. Als we aan de beurt zijn, moeten eerst alle 'verboden' artikelen uit de rugzak op de balie worden gelegd, daarvan wordt een opname gemaakt met een camera die daartoe strategisch is opgesteld, zo dat P's gezicht plus de spullen in beeld zijn. Daarna nog een foto van P, maar nu met de inmiddels weer gevulde tassen. Op het bonnetje wordt precies vermeld wat we hebben afgegeven. Bonnetje wordt genummerd en keurig opgevouwen en in een plastic hoesje gestoken, waarop hetzelfde nummer als op het bonnetje, en wij krijgen een metalen plaatje, met ja, ja hetzelfde nummer, dat ongetwijfeld ook tevens in de computer is ingebracht. Er zijn duizenden bezoekers, die allemaal door deze procedurele molen gaan. Vervolgens nog een securitycheck die pijlsnel, incl fouilleren, wordt uitgevoerd. Hele bussen vol schoolkinderen komen dit complex bezoeken. Wij zien de schoonheid van het beeldhouwwerk in marmer en Rajasthaans natuursteen nauwelijks en staan vrij snel weer buiten.
Met de tuktuk naar de Moghul gardens is het plan. Als we zijn uitgestapt blijkt het complex alleen 1 maand per jaar en met on-line gekochte tickets te bezoeken. We komen er niet in. Dan met de tuktuk naar het volgende tempelcomplex, deze keer van de sikhs: Gurudwara Bangla Sahib. Een heel ander verhaal. Hier hoeven we alleen schoeisel af te geven bij de 'clock room' en een lapje op ons hoofd te leggen, alvorens een grote hal te betreden met kleden op de vloer, waar mensen zitten te luisteren naar een preek van een schijnbaar onzichtbare preker (je hoeft het niet te verstaan om de universele stem van de preekheer te herkennen). Op een verhoging zit een man met een baard, naast nog 2 collega's, doodstil en veel mensen gaan op de knieën en buigen diep voor hem. Het is voor ons even onbegrijpelijk, maar spreekt toch meer aan door het gedrag van de bezoekers / pelgrims, die vervolgens afdalen naar een heel grote vijver met grote goudvissen. Er wordt water gesprenkeld over hoofd, voeten en armen. Het is een veelkleurig schouwspel, waar ook diverse sikhs met grote sabels over de schouders voorbij komen.

We slaan wat uren stuk met thee drinken ergens in het in verval zijnde Connaught Circus, slenteren over markten naar Janpath Road, en gaan in het Le Meridien met een sapje schrijven aan dit verslag. We zijn namelijk om 19 uur pas welkom bij het restaurant dat we hebben uitgezocht: Masala Library, ook aan Janpath Road. Het zal vast een feestmaal worden ter afsluiting van deze bijzondere vakantie!
En inderdaad: we eten het 19(!)-gangen menu (A de vegetarische versie en P de niet- vegetarische) met (gelukkig!) kleine gerechten uit alle hoeken van India. Het geheel wordt besprenkeld met 6 'bijpassende' glazen wijn. De geoliede ploeg van bedienend personeel is gekleed in maar liefst 7 verschillende kostuums die allemaal een andere rang en stand aangeven. Het ene gerecht is nog mooier dan het andere. En je moet wel een beetje dooreten, want je hebt het ene nog niet op of het volgende staat al klaar. Binnen 2,5 uur staan we gewassen en gestreken weer buiten en kan de tweede shift gevoed worden. Op aanraden van een ober laten we ons vervoeren naar het ITC Maurya om nog een paar uur door te brengen. De sfeer is veel leuker en tekenender dan in het Le Meridien. Het blijkt de favoriete slaapplaats te zijn van veel Engelstalige staatshoofden.
Als we dan tot slot nog naar de luchthaven vervoerd worden in een taxi die in India de afgelopen dertig jaar ongewijzigd gebouwd werd naar een Engels model Morris Oxford uit de jaren vijftig, kan de dag niet meer stuk.
Het eind van een prachtige vakantie.
P begint al te mijmeren over een volgende...